قربانی غربت!ر

باز هم غم غربت، دوری اجباری از زادگاه، جدائی جانگاه و طولانی از خانواده و عزیزترین کسان و دوستان، حسرت وطنی پر از خاطره کودکی و جوانی، سنگینی خرد کننده احساس ودرک زندگی خفت بار و غیر انسانی ملتمان در چنبره هیولاهای آدمخوار اسلامی، ستاره ای دیگر از این آسمان بیگانگی و آواره گی و منتظران بازگشت بی تابانه به آغوش وطن و خانواده را بزیر کشید!ر
شادروان " بی بی شفیعی" (اجو) ، از جمله رهیدگان از آوار بهمنی بنام رژیم اسلامی بر سر ملت تورکمن در ایران بودند که در تابستان شوم سال 1989، بهمراه همسر خود به جمهوری تورکمنستان شوروی سابق پناهنده شدند. اما، متأسفانه این مهاجرت، سرآغاز دوران سرگردانی و دربدری وی، همانند دیگر مهاجرین سیاسی تورکمن در خارج از کشور بوده است. در بحبوحه فروپاشی شوروی و با بوجود آمدن فضائی از بی آیندگی و سرنوشتی مبهم برای پناهندگان سیاسی تورکمن و غیر تورکمن، مجبور به ترک این کشور گردیده و دوره ای دیگر از پناهندگی خود در کشور سوئد را از سر گرفت.ر
ولی، بعد از چند سال اقامت در اینکشور بدلیل استخدام همسر خود در رادیوی آزادی، به شهر مونشن در آلمان نقل و مکان کرده و بعدها با انتقال مرکز این رادیو از آلمان به کشور چکسلواکی سابق مجبور به اغاز زندگی خود در شهر پراگ گردید.ر
متأسفانه در این کشور، زندگی مشترک ایندو زوج آواره از وطن چند سالی بیشتر دوام نیاورده و به متارکه و جدائی ختم شده و "اجو" مجدداً به محل اولیه پناهندگی خود به کشور سوئد مراجعت کرده و اینبار مجبور به تجربه زندگی ای در تنهایی گردید.ر
مجموعه این شرایط و طولانی شدن دوران مهاجرت و تلمبار شدن هجران وطن و نزدیکان در قلب پر احساس و جابجائی های متوالی در غربت، بالاخره " اجو" را از پای در آورد و غده مغزی بدخیم، قلب این انسان پاک و فداکار را در روز 26 دسامبر سال 2008، در پنجاه و سه سالگی از تپش باز داشت و مهاجرت ابدی وی را رقم زد!ر
از " اجو"، فرزندی بیادگار نمانده است، اما خاطره ای تابناک و بزرگ از مهربانی، بزرگ منشی، مهمان نوازی وی با آغوش گشاده، سمبلی از خصایل نیکو و والای زن تورکمن و نمونه ای از انسانیت در معنای کامل آن، برای مهاجرینی که از نزدیک با وی آشنا بوده اند، بیادگار مانده است!ر
کمیته " کانون فرهنگی – سیاسی خلق تورکمن" در اروپا، این ضایعه بزرگ برای مهاجرین تورکمن را به خانواده و نزدیکان وی و با تشکر از کسانیکه همیشه یارو یاور " اجو" بوده و در بحرانیترین شرایط زندگی و بیماری، وی را تنها نگذاشته اند، تسلیت گفته و نفرت و انزجار خود را به عامل اصلی دربدریها و حرمانها و مسبب اصلی وفات وی در غربت، یعنی نسبت به رژیم اسلامی ایران ابراز میدارد!ر
روانش شاد و خاطره اش پاینده باد!ر

کمیته " کانون فرهنگی – سیاسی خلق تورکمن" در اروپا
2008-12-27

تورکمنیستاندا نألر گؤرۆنیأر؟

غاراشسیزلیق دؤورینگ ایچینده شول یئلینگ 14- نجی دسامبردا ایلکینجی گزک تورکمنیستاندا گینگلدیلن مجلیس ینگ دپوتاتلیغینا سایلاولار گچیریلدی. دوغروسی، حاساب بویونچا مجلیسه سایلاولار گلجک یئل گچیریلمه دی، یؤنه تأزه پره زیدنت بو مسئله ده حاولیغانا منگزه دی. اوسته سینه دالاشگأرلرینگ همه سی حأکمیت باشنداقی دموکراتیک پارتیادان. یکجه – ده غاراشسیز یا- دا آپپازیسیون کاندیدادا یول بریلمه دی. سایلاولاردان اؤنگ طماکینلر، آداملار بیلن دوشوشیق گچیرمدی، اؤز پلانلاری دیر، پروگراممالاری بیلن سس بریجیلری تانیشدیرمادیلار. آی غاراض سایلاو آدی بولدی و اؤنگوندن چاق ادیلیشی یالی بللی- بللی آداملار، پره زیدنته وفالی کاندیدادلار بلله ندی (سایلانمادی!)ر

سایلاو اوکروغیندا/ حوزه سینده حایسی دیر بیر یولباشچی نینگ صوراتی نینگ آسیلماغی بی قانون حاساپلانیار.ر

قربانقلی بردی محمدوف بو سایلاو بیلن حایسی سیاسی ماقصادی ایزارلایار؟
بی قانون حأکمیت باشینا گچن بردی محمدوف، تروباشدان تورکمن حالقی نینگ هم- ده دونیأ جمعیتچیلیگی نینگ گؤزونه چوپ آتماق اوچین اؤزونی رفورماچی دییپ جار اتدی. اورتا مکتب اوقونی 9 یئلا ایندیرن نیازوف ینگ بو ایشینی یاتیریپ، اونی قادالی یاغدایا اؤوردی. یؤنه بردی محمدوف بو باباتدا تأزه بیر رفورما گتیرمدی، دینگه یاتیریلان بیر بی قانون زادی غایتادان یولا قویدیرتدی. انترنت کافه آچماق، یا- دا نیازوف ینگ شکلجیگینی تلویزیونینگ اکرانیندان آیئردیرماق، اوزالقی دیکتاتورینگ اویتگه دن آی- گون آدلارینی غایتادان دیکلتمک بیلن رفورما ادیلدیگی حاساپلانمار. اگر حاقیقاتانام بردی محمدوف رفورماچی بولیان بولسا، اوزال دویبوندن یوق زادلاری گتیرسین. مثال اوچین کؤپ پارتیالی لیغا یول برسین، مطبوغات، سؤز و وجدان آزاتلیغینی یولا قویسین، مکتب ساپاقلارینی دؤوره باپلاشدیرسین. گاز ساتوویندان گونده یوردا گیریأن میلیونلارچا دلار بیلن باری- یوغی 5 میلیون ایلاتینگ گون- گذرانینی قاولاشدیرسین. آبادانچیلیق ایشلرینی 5 ولایت- دا دنگ آلیپ بارسین، شهردیر اوبا آدلارینی نیازوف ینگ شوم روحیندان حالاص ادیپ اوزالقی گؤورنوشینه گتیرسین و ...ر

Türkmenbaşyň guran beýik binasy

Berkarar döwletim, jigerim - janym.

Başlaryň täji sen, diller senasy

Dünýä dursun, sen dur, Türkmenistanym!
Türkmenbaşyň guran beýik binasy

Berkarar döwletim, jigerim - janym.

Başlaryň täji sen, diller senasy

Dünýä dursun, sen dur, Türkmenistanym!
Türkmenbaşyň guran beýik binasy,

Berkarar döwletim, jigerim - janym.

Başlaryň täji sen, diller senasy,

Dünýä dursun, sen dur, Türkmenistanym!

ایندی- م "تورکمنیستانینگ ملی گیمن نینده/ سرودیندا" غاتی گؤدکلیک بیلن گتیریلن نیازوف ینگ آدینی آیئرماق بیلن اؤزینه تأزه آت-آبرای گؤزله یأر. یؤنه اؤزی نینگ أپت صوراتلارینی نینگ/ بیل بوردلارینی نینگ یوردونگ هر یرینه آسیلیاندیغینی جناب پره زیدنت گؤرمه یارمیقا؟ یاشایجیلارینگ باشینا زور بیلن گئیدیریلن تاخیالارا نأمه دییجک! اونی تورکمن بولمادیقلارا گییمک مجبور ادیلن. اوندا نأمه اوچین پره زیدنت ینگ اؤزی تاخیا گه یه نوق. بیزینگ بیلشیمیزدن تاخیا/ یؤریک یاش اوغلانجیقلار اوچین دی. اولوقان آداملار بولسا تلپک گه ییأرلر. اونسونگ هر بیر ولایاتدا یاشایانلارینگ اؤزلرینه ماخصوص تکین ناغیشلاری بار، نأمه اوچین همه لره مرکزده یاشایانلارینگ تاخیالارینی گییمک مجبور ادیلیأر. کأشکی پره زیدنت ینگ رفورمالاریندا شو تاخیا دیین حوپباتدانام دیینلسادی.ر

http://turkmenistan.gov.tm/_tm/ hg 17 Dekabr

"تورکمنیستان آلطین عاصیر" دیین انترنت سایت – تورکمن دولت حابارلار قوللوغینا دگیشلی و رسمی دولت سایتی. اوندا هنیزم آی- گون آدلاری نیازوف ینگ دؤورینده اویتگه دیلن (باش گون، حوش گون، روح گون) گؤرنیشده یازیلیأر. هنیزم مکتبلرده چاغالار "روح ناما" کسلیندن حالاص بولانوقلار، بو کتاب اوقوو ساپاغینا گیریزیلن. هنیزم "بییک تورکمنباشی آدینا" آیدیم- ساز یاریشلاری قورنالیار و ...ر

پراگ آقمئراد گورگنلی

081215

1980-nji ‎ýyllarda Sowet repressi‎ýasyna

duçar edilen soñky pydalar

12 ‎ýyllap dälihana tussaglygynda saklanan
we şol ‎ýerde aradan çykan, Türkmeniñ
göreşjeñ şahyrasy Annasoltan Kekilowanyñ pajygaly ykbaly[1]

Annasoltak Kekilowa
(30.11.1942- 30.11.1983)

Totalitar rejim tarapyndan zalymlarça öldürlen ‎ýaş gelin, zehinli türkmen şahyrasy Annasoltan Se‎ýit gy‎ýzy Kekilowanyñ ajy ykbaly entek-entek, köp wagtlap biziñ ‎ýüregimizi awatsa gerek. Türkmen şygry‎ýetiniñ sa‎ýrak bilbili, 15 ‎ýyllap kas bilen dälihana tussaglygynda saklanan, ejiz bedeni ateşli ukollar bilen persala edilen görgüli ahyr soñunda Koşi obasynyñ «Orazguly işan» gonamçylygynda karar tapdy.

Annasoltan Kekilowa 1942-nji ‎ýylda Köpetdagy etekläp oturan Köşi obasynda eneden dogul‎ýar. Onuñ ejesiniñ ady Ogulgerek, kakasy/dädesi bolsa Se‎ýit, ol Şaly we Aman Keklilowlaryñ iñ uly dogany. Ejesi ‎ýaşajyk Annasoltany «Daglar başy» di‎ýip, sö‎ýgüläp, seslenerdi.
A.Kekilowa köp ky‎ýnçylyklar bilen türkmen döwlet uniwersitetiniñ Türkmen filologi‎ýasy fakultetine okuwa gir‎ýär. Emma oña bu ‎ýerde «arka‎ýyn» okamak me‎ýesser etme‎ýär. Ony dürli sebäpler bilen okuwdan çykar‎ýarlar. Soñra her niçik hem bolsa ony ga‎ýtadan okuwa al‎ýarlar. Annasoltan diplomini alandan soñ iki ‎ýyllap mugallymçylyk ed‎ýär. Şol ‎ýyllarda hem onuñ radioda okan käbir «sy‎ýasy ta‎ýdan yrga» goşgulary üçin «‎ýokaryk» çagyr‎ýarlar. Ol 1971-nji ‎ýyllarda «Mydam ta‎ý‎ýar» gazetinde işläp ‎ýörkä hem «dürli sebäpler» bilen arzasyny berip işden gitmeli bol‎ýar.
Annasoltan 19 ‎ýaşynda durmuşa çyk‎ýar. 1962-njy ‎ýylda ‎ýagny 20 ‎ýaşynda bir ogly bol‎ýar oña ‎Ýagmyr di‎ýip at dak‎ýar.[2]
Beril‎ýän şe‎ýle gysyşlar oña Türkmenistanda ‎ýaşamak gaty dar hem agyr düş‎ýär. Ol bir gezek Moskwada Britani‎ýanyñ ilçihanasyna baryp, özüne Angil‎ýada ‎ýaşamaga rugsat bermekleri barada arza ber‎ýär. Hut şol günden be‎ýlägem ol KGB tarapyndan y‎ýzarlanyp başlan‎ýar.
Annasoltan Kekilowa 1969-njy ‎ýylyñ no‎ýabrynda Sowet So‎ýuzynyñ Kom parti‎ýasynyñ MK-niñ sy‎ýasy bürosyna we parti‎ýanyñ 24-nji gurulta‎ýyna 56 sahypalyk uly göwrümli bir hat ‎ýollar‎ýar. Onda ‎ýurtda bolup geç‎ýän pysgy-pujurlyklar hakynda durup geç‎ýär. Şonda Annasoltan şu aşakdaky ‎ýaramaz zatlar hakynda ‎ýazypdyr:

Türkmenistan kommunist parti‎ýasynyñ Merkezi Komitetiniñ apparatynyñ esasy wekilleriniñ a‎ýal-gy‎ýzlara bolan rehimsiz feodal gatnaşyklary hakynda öz janlaryna kast ed‎ýän a‎ýal-gy‎ýzlaryñ pajygaly ykbaly hakda;
Respublikda kadrlaryñ nädogry ulanylşy hakda;
Parahorlyk, tarapgö‎ýlik, hökümet ‎ýolbaşçylaryñ öz bähbitleri üçin birleşigi hakda;
Respublikda çyk‎ýan gazet-jurnallaryñ sy‎ýasy we çeperçilik derejesiniñ gowşaklygy hakda. Tanky‎ýt üçin y‎ýzarlamalar hakda, ideologik frontda garyndaşparazlyk, milletçilik hakda. Tire-ta‎ýpa seredilip, adamlara baha kesilişi hakda. Spikul‎ýatsi‎ýanyñ ösmegi, jena‎ýatçylygyñ günsa‎ýyn art‎ýanlygy hakda.

«Men şahyr hökmünde, respublikanyñ grajdany hökmünde bu hakda diñe lirki-goşgular ‎ýazyp ‎ýörmegi ‎ýeterlik hasaplamadym. Men ‎ýañy uniwersiteti tamaladym. Bu faktlar barada Sowet ‎ýolbaşçylarynyñ özümden-de gowy bil‎ýändiklerine düşünme‎ýärdim.»

1969-njy ‎ýylyñ dekabrynda Sowet So‎ýuzynyñ Kommunist parti‎ýasynyñ MK-inden Türkmenistana barlag komis‎ýasy gel‎ýär. ‎Ýöne olary hatda agzalan faktlar däl-de haty ‎ýazan kişi gyzylandyryp, ony bir adamynyñ ‎ýa-da toparyñ ‎ýazandygy hakda alada edip başla‎ýarlar. Şonda Annasoltan bilen bilelikde başgada bir zenan şahyra günlen‎ýär.
Barlag komis‎ýasy Aşgabat a‎ýroportyndan ugran badyna Annasoltan bilen be‎ýleki şahyry örän gazaply y‎ýzarlap başla‎ýarlar. Görkezil‎ýän gysyşlara çydaman Annasoltan işi bilen hoşlaşmaly bol‎ýar. Howpsuzlyk gullugyñ KGB-niñ işgärleri onuñ maşgalasyna agram salmalarynyñ y‎ýzy kesilme‎ýär. Annasoltanyñ ogluny oka‎ýan sazçylyk mekdebinden çykar‎ýarlar, çapdan çykarjak bolan kitabyny ga‎ýtar‎ýarlar.[3] Onuñ eserlerini respublikan we merkezi metbugatda çap etmekden go‎ý‎ýarlar, sözlerine döredilen a‎ýdymlar gadagan edil‎ýär. Annasoltanyñ şu aşakdaky setirler bilen başlan‎ýan goşgusyny zehinli a‎ýdymçy Annaberdi Atdanow a‎ýdym edip a‎ýdypdy:

Bahar güller açanda,
Sa‎ýrap guşlar uçanda,
Güneş nuruñ saçanda,
Janym gözledim seni.

Şe‎ýle-de «Gözellik gy‎ýzlaryñ baky my‎ýrasy» di‎ýen sözleri a‎ýdym edilip a‎ýdyl‎ýardy. Ol birnäçe gezek Moskwa, Sowet So‎ýuzynyñ kommunistik Parti‎ýasynyñ MK-ine baryp, Türkmenistanda bolup geç‎ýän ‎ýagda‎ýlar barasynda ‎ýazmaça habar beripdir, ‎ýöne her gezek ha‎ýbat atyjy jogaplar berilipdir we onuñ arzalary bolsa Parti‎ýanyñ arhywyna geçiril‎ýär. «eger-de bo‎ýun bolmasañ, seni ‎ýurtdan kowup çykararys» di‎ýip, ha‎ýbat atyl‎ýar.

Tapmasam men bu toka‎ýdan adalat,
Geregi ‎ýok ol toka‎ýyñ ba‎ýlygy,
Şahyryñ üstünden häkimlik sür‎ýär,
Maslyk sor‎ýan gargalaryñ şalary.

Ga‎ýyp ‎ýören depämde gara gargalar,
Sora‎ýan olardan:
Nirede çeşme?

Ahyr soñy zenan şahyryñ garşysyna a‎ýlyganç çäre görülip ol 29 ‎ýaşyndaka zor bilen dälihana eltil‎ýär we ömrüniñ ahyryna çenli ‎ýagny 12 ‎ýyllap dälihanada tussaglykda saklan‎ýar[4]. Ogulgerek ejäniñ a‎ýtmagyna görä 1971-nji 26-njy awgustynda çagyrylmadyk ‎ýerden tizkömek maşyn gelip gyzyny alyp gid‎ýärler, bu Annasoltanyñ ilkinji gezek dälihana getirilşidi. Oña «şizofreni‎ýeden» ejir çek‎ýänligi barada diagnoz go‎ýul‎ýar. Annasoltanyñ «keseliñ taryhy» di‎ýlen hem-de oña «gizlin» di‎ýlip möhür basylan dokumetde şe‎ýle ‎ýazylan:
«ol respublika ‎ýolbaşçylyk edip bilme‎ýändikleri hakynda, Türkmenistanyñ a‎ýal-gy‎ýzlaryna nädogry gatnaşyklary hakynda dürli ‎ýerlere, şol sanda parti‎ýanyñ 24-nji gurulta‎ýyna arzalar ‎ýazdy. Angli‎ýada ‎ýaşamaga rugsat sorady. Şonuñ üçinem KGB-niñ gözegçiligine alyndy, psihiatr wraçlary konsultatsi‎ýasyna eltildi we olar Kekilowanyñ şizofreni‎ýeden azap çek‎ýändigini anykladylar. Ol zor bilen keselhana ‎ýerleşdirildi».

Ogulgerek eje Se‎ýidowa gyzyny dälihanadan halas etmek üçin elinde baryny edipdir. Ol Sowet So‎ýuzynyñ Kommunistik Parti‎ýasynyñ MK-niñ halkara meseleler bo‎ýunça bölüme ‎ýolbaşçylyk ed‎ýän Nikola‎ýew di‎ýen birsine, KGB-niñ şol wagtky başlygy ‎Ýuri Anderepowa şyka‎ýat hat bilen ‎ýüzlenip öz gy‎ýzynyñ akyl-huşynyñ ‎ýerindedigini, onuñ hiç wagt psihiatrlara işiniñ düşmändigini bildiripdi. Ejäniñ şyka‎ýatnamasynda soñra şe‎ýle di‎ýlipdir:
«Psihiatrik kselhanada wraçlar gy‎ýzymyñ sagdygyny a‎ýtdylar, ‎ýöne welin kommunistik parti‎ýanyñ merkezi komitetine hatyny nerw dartgynlylygy ‎ýagda‎ýynda ‎ýazanlygy hakynda öz eli bilen bir dil haty ‎ýazyp bermegini talap etdiler, ‎ýogsa onuñ ebedilik dälihanada saklanjakdygyny bildirdiler. Şe‎ýdip gorkuzdylar. Emma gy‎ýzym islendik dil hatyny bermekden bo‎ýun gaçyrdy.»

Dönmerin öz pikrimden,
Atsalar-da ‎ýan‎ýan oda,
Ömür bo‎ýy hyzmat etjek,
Ynsan di‎ýen belent ada.

Sö‎ýemok men bu jahanda,
‎Ýaranjaklap gün görmäni,
‎Ýagşy gör‎ýän be‎ýle günden,
Öz ajalyma jan bermäni.

72 ‎ýaşly Ogulgerek eje öz nalyşynyñ dün‎ýä jemgi‎ýetçiligine-de baryp ‎ýetmegi üçin şol arzalarynyñ kopi‎ýalaryny daşary ‎ýurtly korrespondentlere-de gowşurypdyr. Şe‎ýlelik bilen bu habar-hadysa daşary ‎ýurtlaryn metbugatynda çap edildi. Protestler bildirildi. Şahyryñ boşadylmagy talap edildi. Emma Sowet hökümeti şol talaplara gulak asmady.

Annasoltan dälihanada bolan mahaly onuñ adyna ençe hatdyr sowgatlar gel‎ýär, ‎ýöne bu hat-sowgatlar oña berilme‎ýär. Ors‎ýetli ‎ýazyjy Nikola‎ý Wronowyñ a‎ýtmagyna[5] görä, ‎ýazyjylar Annasoltana sowgat iberipdirler. Ge‎ýim-gejim we be‎ýleki serişdeleri ‎ýollapdyrlar. Emma ol sowgatlary hiç mahal Annasoltana gowşurmandyrlar.
Annasoltan öz sy‎ýasy gara‎ýyşy we dälihananyñ ‎ýagday barasynda bir hatynda şe‎ýle di‎ýipdir:
«Men öz pikirleimden dänmedim, meni biderek o‎ýunlar ‎ýadatdy. Eger meniñ öz pikirlerim üçin özüme ölüm jezasy garaş‎ýan-da bolsa, men ondan bo‎ýun gaçyrmazdym. Näme meniñ herketlerim kanunyñ tersine bolsa, ‎ýa-da howply bolsa, näme üçin meni atma‎ýarlar? Menden belli-külli dina‎ýsalar bolma‎ýarmyka? Şahyr hökmünde-de, SSSR-iñ grajdany hökmünde-de maña hiç hili hukuk berilme‎ýär. Onda meniñ grajdanlygymy saklajak bolmaklary näme üçinkä? Men muña asla düşnemok. Şahyr hökmünde we öz ‎ýuwurdymyñ grajdany hökmünde meniñ durmuşym psihiki keselleriñ üstünden sos‎ýal nähaklylyk höküm sür‎ýän, görlüp-eşdilmedik agyr şertlerde geçdi.
Keseller üçin beril‎ýän goşmaça imit wraçlaryñ hususy e‎ýeçiligine gidip, olar, mallaryna berildi. Gyşyna beril‎ýän kömürler baş wraç, onuñ garyndaşlary öz ö‎ýleri üçin ulandylar. Köp keseliler sowukdan, açlykdan, horlukdan aradan çykdylar. ‎Ýoldaşlarynyñ elhenç ‎ýagda‎ýdaky ölümi, hapaçylyk, porsy y‎ýs, adamyñ çydam edip bilmejek agyr şertleri, kä halatlarda keselleriñ ençemesiniñ öz janyna kast etmeklerine sebäp bol‎ýar. Men bu zatlara şa‎ýat bolmak bilen «Adam we kanun» jurnalynda «ölüler hukuklaryny gözle‎ýär» atly makala ‎ýazdym. Hakykatdan-da adamlar çekip, çydap bolmajak şertlerde gözgyny öl‎ýärler. Haçan-da jesetleri göterip äkidenlerinde olaryñ ‎ýatan ‎ýerlerinde gan-koklara, sansyz gurçuklara gözüñ düş‎ýär. Näsag ‎Ýekaterina Çerkasowa we ‎ýene birnäçe adam şe‎ýle elhenç ölümi gördi. Bu betbagyt, taşlanan adamlar gör, näçe bagyr awusyna, ten we ruhy şikeslere çydam etdiler. Olar hem hakykaty gözläp, öz hukuklaryny gorajak bolup, ‎ýene muña ‎ýetip bilmän, aradan çykdylar. Meniñ filatonymda görkezilen faktlar tassyk boldy. Gökdepe keselhanasynyñ baş wrajyny wezipesinden boşatdylar. Olar maña: «sen hiç wagt ‎ýazmajañ hakda a‎ýt, onsoñ biz seni komis‎ýadan geçmäge hödürläris» di‎ýip, teklip ed‎ýärler. O, näme üçin men bu zatlar hakda ‎ýazmaly dälmişim? ‎Ýazmagymy islemeseler meni sy‎ýasy tussag hökmünde saklap ‎ýörmän, go‎ýberä‎ýseler bolma‎ýarmy?
Menem adam ahyryn. Dogrusy adam ykbalyna bolan biparhlyklar bilen edil‎ýän manysyz gürrüñlerden ‎ýadadym. Bir adamyny zor bilen ‎ýyllar bo‎ýy dälihanada saklamak bolmaz-a. Men juda syrkaw, hatta muny bildirmejek bolsam-da halys ‎ýaramok. Her gün irden halym teñ tur‎ýar.

Maña ‎ýaşamaga ‎ýene näçe wagt galdyka?»
Jebir gördüm bu diwardan añyrda,
Zulum gördüm bu diwardan añyrda,
Ölüm gördüm bu diwardan añyrda,
Hapa boldum men bir suwa düşe‎ýin.

Annasoltan Kekilowa 1974-nji ‎ýylyñ ahyrynda Halkara ‎Ýazyjylar Guramasy «Pen Klubyñ» Holland bölüminiñ hormatly agzalygyna kabul edil‎ýär. Onuñ ady Halkara Günä Geçiş guramasy- Amnest‎ý-niñ tussag a‎ýallar baradaky 1975-nji ‎ýylky sanawuna girizildi. Türkmenistanyñ KGB-siniñ ozalky bir işgäriniñ a‎ýytmagyna görä akademik Sahrow Aşgabada gelip, Annasoltanyñ ‎ýatan dälhanasyna baryp görmekçi bolupdyr, ‎ýöne KGB oña rugsat bermäni, ony Moskwa ugradypdyr.[6]
Annasoltan birnäçe gezek dälihanadan gaçmagy başarypdyr, ‎ýöne ol ele salynyp, öñki ‎ýerine getirlipdir.
1983-nji ‎ýylyñ 19-njy no‎ýabrynda Annasoltanyñ garyndaşlary onuñ jesedini Aşgabadyñ etegindäki Bekrowa obasynyñ dälihanadan alyp ga‎ýd‎ýarlar. Şonda baş Wraç Zo‎ýa Nurmämmedowanyñ görkezmesi bilen: «Annasoltan oglunyñ ha‎ýyşy bo‎ýunça ö‎ýde seretmek üçin keselhanadan çykaryldy.» di‎ýlip dilhaty alnandan soñra Annasoltanyñ jesedi hossarlaryna beril‎ýär. Ol Köşüniñ gonamçylygynda ja‎ýlan‎ýar.
Türkmenistanyñ ‎ýazyjylar birleşigi zenan şahyryñ halas edilmegi ugrunda alada etmek-ä be‎ýlede dursun, hatta onuñ adyny-da agzap bilmediler. Türkmen metbugaty, ozalky kärdeşleri Annasoltanyñ ölümi hakda ‎ýekje söz-nekrolog ‎ýazyp bilmediler, şahyrlardyr ‎ýazyjylar ozalky galamdaşlarynyñ mazaryna ‎ýekeje-de gül desse go‎ýmaga milt edip bilmediler... 1983-nji ‎ýylyñ mart a‎ýynda SSSR ‎ýazyjylar so‎ýuzynyñ mejlisinde rus şahyry Ludmila Şipahina Annasoltanyñ ölendigini habar berdi we Türkmen galamdaşlaryna ‎ýüzlenip, Kekilowanyñ işini derñemäge, eger-de kanuny bozluşyga ‎ýol berilen bolsa onuñ ‎ýagşy adyny ga‎ýtadan dikeltmeklige çagyrdy. Emma Türkmen ‎ýazyjylar birleşigi, ‎ýazyjydyr şahyrlar seslerini çykarman, dymdylar, ‎ýogsam şol wagt Türkmenistanyñ Kom parti‎ýasynyñ 1-nji sekretary Muhammetnazar Gapurowy we sekretary Ma‎ýa Molla‎ýewany soraga çekmek gerekdi ahyryn. Diñe Türkmenistanyñ «Magtymguly» adyndaky ‎ýaşlar guramasy, 1990-njy ‎ýyl üçin Annasoltana lowur‎ýat adyny berdi.[7]
‎Ýöne Annasoltan edil agsy Şaly Kekil ‎ýaly mertlerçe ‎ýaşady we namart rejime bo‎ýun egmän bu‎ýsanç bilen dün‎ýäsini täzeledi, ol ‎ýüreklerde ebedi ‎ýaşa‎ýar, sebäbi onuñ özi a‎ýytmyşla‎ýyn:

«Men ölsem-de ölmez asla asyrlar,
Men ölsem-de ölmez asla nesiller.
Meni ‎ýagşylykda ‎ýatlasa biri,
Diri men, diri»

Akmyrat Gürgenli
Taryh ylymlaryñ kandidaty
Noyaber 2008

[1] Bu bölümde M.Mämmetgurbanovyñ «Ömrizaýa ýyldyz» Aşgabat 1992-nji ýyl we onuñ tagallasy bilen Annasoltan barada surata düşürlen kinofilmden şeýle-de Täçmırat aganyñ Azatlyk Radiosy üçin ýazan makalasyndan peýdalandyk.

[2] Ony häzir Robert diýip atlandyrýarlar
[3] Annasoltanyñ 1968-nji ýylda «Gara saçlarym» we 1971-nji ýylda «Zenanlar» atly goşgular ýygyndylary çap edilipdir. 1992-nji ýylda bolsa «Türkmenistan» neşriýaty onuñ goşgulary «Ömrüzaýa ýyldyz» ady bilen neşir etdi.
[4] 1975-nji ýylyñ sentýabrynda Annasoltan babatda bir karar kabul edilýär. Şonda SSSR-iñ Jenaýat Kodeksiniñ 206-njy maddasynyñ 2-nji bölüminiñ 7-nji punkty esasynda jenaýat jogapkärçiligine çekildi diýilipdir.
[5] Yazyjy Hudaýberdi Hallyýewiñ ýatlamasy
[6] H.Hallyýeviñ ýatlamasy
[7] Edebiýat we Sungat gazetiniñ 1989-nji ýylyñ 9-njı iýun sanynda Mämetgurban Mämmetgurbanowyñ Annasoltana bagyşlan «Añzakda açylan gül», şeýle-de «Ýaş Kommunist» gazetiñ 1991-nji ýylyñ 20-nji iýun sanynda Hydyr Amangeldiýew «Diri ýaşasym gelýär» diýen makalalary çap edildi. H.Amangeldiýew bihaýalyk bilen Annasoltanyñ hamana öz janyna kast edendigini, munuñ musulmançylykda uly günädigini ýazdy.